Μπορεί η ανθρώπινη ψυχή να μεταμοσχευτεί;

Η πρόοδος της ιατρικής επιστήμης τα τελευταία 30 χρόνια τρέχει με ιλιγγιώδη ρυθμό και τα θαύματα του χθες είναι τυπικές διαδικασίες του σήμερα. Έτσι έχει αποδειχθεί με τις μεταμοσχεύσεις καρδιάς που έχουν γίνει σχεδόν εργασία ρουτίνας στα διάφορα νοσοκομεία του κόσμου. Ωστόσο, κάθε τόσο προκύπτει κάποια ιστορία που μας...
καθηλώνει και μας αναγκάζει να παρατηρήσουμε πως δεν πρόκειται για κάτι το τόσο συνηθισμένο σε ορισμένες περίπλοκες επεμβάσεις. Ο λόγος γίνεται για την προτεινόμενη υπόθεση ότι οι ασθενείς δε θα μπορούσαν να πάρουν μόνο
τα όργανα από τους δότες, αλλά ακόμα και αναμνήσεις ή την...ίδια την ‘ψυχή’ του δότη και αυτό αποτελεί σίγουρα μια πολύ περίεργη πρόταση.

Η αλλόκοτη αυτή πιθανότητα προέκυψε από την ανεξήγητη περίπτωση του Sonny Graham ενός κατά τα φαινόμενα ευτυχισμένου παντρεμένου 69χρονου που ζει στην Πολιτεία της Georgia. Αυτοπυροβολήθηκε χωρίς προειδοποίηση, χωρίς να έχει δείξει ποτέ στο παρελθόν κάποιο σημάδι στεναχώριας ή κατάθλιψης. Οι φίλοι του περιέγραψαν το γεγονός σαν μια δράση πάθους, αλλά χωρίς αιτία.
Η υπόθεση θα παρέμενε απλά μια απομονωμένη περίπτωση τραγωδίας εάν δεν συνέπιπτε το γεγονός, ότι ο Sonny είχε δεχτεί μέσω μεταμόσχευσης την καρδιά από έναν άντρα, ο οποίος είχε επίσης αυτοπυροβοληθεί κάτω από απαράλλαχτες συνθήκες. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίεργα από το γεγονός, ότι λίγο μετά την μεταμόσχευση ο Sonny συνάντησε τη γυναίκα του δότη και την ερωτεύτηκε ακαριαία.
"Όταν την πρωτογνώρισα," είπε ο Sonny σε μια τοπική εφημερίδα, "απλά έμεινα να την κοιτώ προσηλωμένος. Ένιωσα σα να τη γνώριζα από χρόνια. Δεν μπορούσα να σηκώσω τα μάτια μου από πάνω της."
Μίλησε για μια βαθιά και έντονη αγάπη για εκείνη. Ήταν στιγμιαίο και γεμάτο πάθος. Το είδος αυτό του έρωτα που ξεχειλίζει από πάθος και σε κάνει να χάνεις τον έλεγχο του νου και να εγκαταλείπεις κάθε λογική. Πολύ σύντομα παντρεύτηκαν.
Η τραγωδία του Sonny Graham θα μείνει στην ιστορία χωρίς αμφιβολία, ως μια φοβερή σύμπτωση. Άλλωστε δεν υπάρχει κάποια υπόνοια ότι οι αναμνήσεις ή ακόμα και ο ίδιος ο χαρακτήρας του δότη, θα μπορούσε να μεταμοσχευτεί μαζί με την καρδιά. Ουσιαστικά κάθε γιατρός ή επιστήμονας θα έλεγε ότι η καρδιά δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια αντλία. Ο θρόνος του νου, η συνείδησή μας, η ίδια η ψυχή μας εάν κάτι τέτοιο υπάρχει εντοπίζεται στον εγκέφαλο. Ο μοναδικός έλεγχος της καρδιάς στο νου μας αφορά στο εάν στέλνει αίμα στον εγκέφαλό μας. Από τότε που ο William Harvey αποκάλυψε τα μυστήρια της καρδιάς και της κυκλοφορίας του αίματος, αιώνες πριν, το παραπάνω γεγονός ισχύει άνευ αμφιβολίας.
Ή τουλάχιστον, σχεδόν χωρίς αμφιβολία.
Κάποιοι τολμηροί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι οι αναμνήσεις και ο χαρακτήρας μας δεν κωδικοποιούνται μόνο μέσα στους εγκεφαλικούς νευρώνες αλλά σε ολόκληρο το σώμα μας. Η συνείδηση, καθώς ισχυρίζονται, δημιουργείται από κάθε ζωντανό κύτταρο του σώματος τα οποία δρουν σε συμφωνία μεταξύ τους. Υποστηρίζουν ότι οι καρδιά μας, το συκώτι αλλά και κάθε ένα όργανο του σώματος φυλάσσει τις αναμνήσεις μας, οδηγεί τα συναισθήματά μας και μας εμποτίζει με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα μας. Ολόκληρο το σώμα είναι ο θρόνος της ψυχής και όχι μόνο ο εγκέφαλος. Και εάν κάποιο από τα όργανα αυτά θα πρέπει να μεταμοσχευτεί σε άλλο άτομο, τμήμα των αναμνήσεων ίσως ακόμα και στοιχεία της ψυχής πιθανόν να μεταμοσχεύονται μαζί με αυτό.
Υπάρχουν για την ώρα περισσότερες από 70 τεκμηριωμένες περιπτώσεις παρόμοιες με αυτή του Sonny, όπου ασθενείς που τους δόθηκαν όργανα έλαβαν μαζί με αυτά στοιχεία της προσωπικότητας του δότη του οργάνου. Ο καθηγητής Gary Schwartz και οι συνεργάτες του στο πανεπιστήμιο της Arizona έχουν τεκμηριώσει πολυάριθμες, κατά τα φαινόμενα ανεξήγητες εμπειρίες, που μοιάζουν με αυτή του Sonny. Και κάθε μία τέτοια περίπτωση αποτελεί μια ευθεία πρόκληση στο ιατρικό κατεστημένο.
Σε μια περίφημη υπόθεση που αποκαλύφθηκε από την ομάδα του καθηγητή Schwartz, ένα 18χρονο αγόρι που έγραφε ποιήματα, έπαιζε μουσική και συνέθετε τραγούδια σκοτώθηκε σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Ένα χρόνο μετά το θάνατό του, οι γονείς του βρέθηκαν μπροστά από μια κασέτα ενός τραγουδιού που είχε γράψει και που είχε τίτλο 'Danny, Η Καρδιά μου Είναι Δική Σου'. Στους στίχους του τραγουδιού το αγόρι έλεγε πως ένιωθε τον θάνατο μοιραία να τον πλησιάζει και πως ήταν η μοίρα του να δοθεί η καρδιά του. Μετά το θάνατό του η καρδιά του μεταμοσχεύτηκε σε ένα 18χρονο κορίτσι που την έλεγαν Danielle.
Όταν οι γονείς συνάντησαν τη Danielle της έπαιξαν λίγη από τη μουσική που είχε γράψει ο γιος τους και εκείνη, παρόλο που δεν είχε ακούσει το τραγούδι ποτέ πριν στη ζωή της, ήξερε τα λόγια και μπορούσε να συμπληρώσει τους στίχους.
Ο καθηγητής Schwartz ερεύνησε επίσης την περίπτωση μιας 29χρονης που ήταν λεσβία και εθισμένη στην τροφή από fast-food, η οποία πήρε την καρδιά μιας 19χρονης χορτοφάγου που περιγραφόταν ως 'νυμφομανής'. Μετά τη μεταμόσχευση είπε στους φίλους της ότι σιχαινόταν πλέον το κρέας και πως δεν έβρισκε πλέον τις γυναίκες ελκυστικές. Λίγο καιρό μετά τη μεταμόσχευση παντρεύτηκε έναν άντρα.
Τα συμβάντα αυτά που σχετίζονται με μεταμοσχεύσεις δεν περιορίζονται μόνο σε καρδιές. Και τα νεφρά φαίνεται ότι φέρουν κάποια από τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τα είχαν αρχικά. Ας πάρουμε την περίπτωση της Lynda Gammons από το Weston του Lincolnshire, η οποία έδωσε το ένα από τα νεφρά της στον άντρα της, Ian. Από τότε που έγινε η εγχείρηση ο Ian πιστεύει πως πήρε κάποια στοιχεία από την προσωπικότητα της γυναίκας του. Ανέπτυξε μια αγάπη για την κατασκευή γλυκών, τα ψώνια, το καθάρισμα και την κηπουρική. Πριν από τη μεταμόσχευση απεχθανόταν κάθε είδος οικιακής εργασίας. Υιοθέτησε επίσης και έναν σκύλο, αν και πριν από την εγχείρηση είχε αδυναμία στις γάτες ενώ η γυναίκα του προτιμούσε τους σκύλους.
Είναι εύκολο να απορρίψει κανείς τέτοιες περιπτώσεις ως αερολογίες. Αλλά οι κινεζικές αρχές τις παίρνουν στα σοβαρά. Πρόσφατα ενδιαφέρθηκαν για τις ιδέες του καθηγητή Schwartz και ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα για να ελέγχουν τους ασθενείς που έχουν υποστεί μεταμοσχεύσεις. (Δεδομένου ότι πολλά 'δωρισμένα' όργανα στην Κίνα προέρχονται από εκτελεσμένους πολιτικούς κρατούμενους, κάποιος κυνικός θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ανησυχούν για κάποια 'επιδημική' πολιτική ανταρσία που μπορεί να διαδοθεί μέσα από δωρισμένα όργανα. Ωστόσο οι παραδόσεις των Κινέζων πριν από τον Κομμουνισμό, αλλά ακόμα και σήμερα, περιλαμβάνουν δοξασίες που σχετίζονται με το ότι η ψυχή και η συνείδηση συνδέονται και με την βιολογική υπόσταση του ανθρώπου).
Πολλοί επιστήμονες θα ισχυριστούν βέβαια, ότι δεκάδες χιλιάδων όργανα έχουν μεταμοσχευτεί ανά τον κόσμο και έτσι είναι αναμενόμενες μερικές περίεργες περιπτώσεις όπως αυτές που έχουν αναφερθεί. Δεν αποτελεί εξάλλου έκπληξη το γεγονός, πως μετά από μία μεγάλη και σημαντική για τη ζωή του ανθρώπου επέμβαση, όπως μια μεταμόσχευση καρδιάς, ο ασθενής είναι πιθανό να αλλάξει κάποια σημεία του χαρακτήρα του. Ποιος θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος όταν έχει κοιτάξει το θάνατο με τα ίδια του τα μάτια;
Τα ισχυρότατα φάρμακα που χρειάζονται για να γίνουν οι διαδικασίες της μεταμόσχευσης μπορούν επίσης να προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά. Εάν τα βάλουμε όλα αυτά μαζί δεν είναι καθόλου άξιο απορίας που κάποιοι ασθενείς αφήνουν το νοσοκομείο με μια εντελώς αλλαγμένη οπτική ζωής. Αυτό που εκπλήσσει ωστόσο με αυτές τις περιπτώσεις, δεν είναι ότι κάποιοι ασθενείς γίνονται διαφορετικοί μετά την εγχείρηση, αλλά το ότι οι αλλαγές είναι τόσο συγκεκριμένες.
"Είναι μια στοχευμένη αλλαγή προσωπικότητας," λέει ο καθηγητής Schwartz. "Εάν αυτό ήταν το αποτέλεσμα φαρμάκων, στρες, ή απλά σύμπτωση, κανένα από τα στοιχεία αυτά δε θα μπορούσε να δικαιολογήσει τα συγκεκριμένα μοτίβα μεταφοράς της πληροφορίας που ταιριάζουν με αυτά του δότη."
Εάν ο καθηγητής Schwartz και οι ομοϊδεάτες του έχουν δίκιο, θα καταστρεφόταν μία από τις δομικές λίθους της μοντέρνας βιολογίας. Αλλά και πάλι, η μοντέρνα βιολογία έχει ένα μικρό ένοχο μυστικό: δεν έχει μέχρι στιγμής κάποια βιώσιμη θεωρία για να εξηγήσει το πώς αποθηκεύουμε τις αναμνήσεις και πως σχηματίζεται η συνείδηση. Στην πραγματικότητα, η επιστήμη δεν έχει ακόμα εξηγήσει τι ακριβώς είναι η συνείδηση, από πού προέρχεται και σε ποιο σημείο του σώματος εντοπίζεται. Έτσι, ίσως οι ποιητές και οι ρομαντικοί των διαφόρων εποχών να μην έχουν και τόσο άδικο όταν αναφέρονται στην καρδιά ως την έδρα των συναισθημάτων του ανθρώπου. Και εάν μπορούμε να μεταμοσχεύσουμε καρδιές, ίσως δεν είναι και τόσο παράτολμο να υποθέσουμε ότι τμήμα του πνεύματος πηγαίνει μαζί με αυτές. Ποιος ξέρει ίσως κάποια μέρα οι γιατροί να μπορούν να προσφέρουν και μια 'μεταμόσχευση χαρακτήρα'.

Μετάφραση - Απόδοση - Σχολιασμός: ESOTERICA.gr -->