Πήγαν χαμένες οι θυσίες των εργαζομένων!

 
του Στέφανου Κοτζαμάνη

Τι δείχνουν τα στοιχεία της Ε.Ε. και διεθνών οργανισμών για την καταβαράθρωση των εργασιακών αμοιβών. Πενιχρή η επίδραση που είχε στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Οι λόγοι της αποτυχίας και η επόμενη ημέρα.

ύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat σχετικά με το...
μέσο ωριαίο κόστος εργασίας σε ονομαστικούς όρους, από την αρχή του 2008 έως και το πρώτο τρίμηνο του 2013, η Ελλάδα εμφάνισε συνολική κάμψη 30%(!), η Πορτογαλία γύρω στο 10% (και λίγο χαμηλότερα), ενώ στο σύνολο σχεδόν των υπόλοιπων χωρών της ευρωζώνης παρατηρήθηκε άνοδος (πάνω από 10% κατά μέσο όρο στη ζώνη του ευρώ, αύξηση στην Ιταλία και στην Ισπανία).Ένα άλλο στοιχείο (βλέπε παρατιθέμενο πίνακα) που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι ότι, ενώ οι άλλοι Νοτιοευρωπαίοι εργαζόμενοι έχουν καταφέρει το τελευταίο διάστημα να σταθεροποιήσουν κάπως την κατάσταση, στην Ελλάδα ο ρυθμός αποκλιμάκωσης του μέσου κόστους εργασίας συνεχίστηκε με εντονότατους ρυθμούς καθ' όλη τη διάρκεια του 2012, αλλά και τουλάχιστον τους πρώτους μήνες του 2013 (σύμφωνα με τις ενδείξεις, η πτώση συνεχίζεται μέχρι σήμερα).
Προφανώς, στην περίπτωση της Ελλάδας, ένα μικρό τμήμα αυτού του -30% του κόστους εργασίας προέρχεται από αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά αναντίρρητα το μέγιστο τμήμα του οφείλεται στις δραστικές περικοπές αποδοχών και φυσικά στις απολύσεις (επίπεδο της επίσημα καταγεγραμμένης ανεργίας γύρω στο 27%).
Προφανώς, οι μεγάλες αυτές περικοπές στο εργατικό κόστος έγιναν ώστε οι επιχειρήσεις:
α) Να αυξήσουν τις εξαγωγές τους.
β) Να υποκαταστήσουν τις εισαγωγές με εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα.
γ) Να μειώσουν το επίπεδο των τιμών των προσφερόμενων προϊόντων τους στην εγχώρια αγορά και έτσι να ανακουφίσουν τα οικονομικά των πληττόμενων νοικοκυριών.
Με άλλα λόγια, έγιναν για να αυξηθεί δραστικά η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Κάτι τέτοιο προφανώς δεν συνέβη. Ήδη, ο ρυθμός ανόδου των εξαγωγών δείχνει ιδιαίτερα «κουρασμένος» (ιδίως αν δεν συνυπολογιστούν τα πετρελαιοειδή), ενώ η πτώση των εισαγωγών αποδίδεται κυρίως στο «ελαφρωμένο» πορτοφόλι των ελληνικών νοικοκυριών.
Επιπλέον, απόδειξη είναι ότι σύμφωνα με τον οργανισμό World Economic Forum η Ελλάδα κατατάσσεται στην 91η θέση ανάμεσα σε 148 χώρες ως προς την ανταγωνιστικότητά της και η βελτίωση της θέσης της τα τελευταία χρόνια υπήρξε σαφώς περιορισμένη. Ενδεικτικό επίσης είναι το στοιχείο πως σχετικά με τον παράγοντα «δημόσιος τομέας» η Ελλάδα κατέλαβε την 102η θέση ανάμεσα στις 148 χώρες.
Με άλλα λόγια, σε θέματα ανταγωνιστικότητας συνεχίζει να «συναγωνίζεται» δεκάδες χώρες από την Αφρική και την Ασία...

Τα αίτια και η επόμενη μέρα

Το γιατί η ραγδαία (και ιδιαίτερα επώδυνη από κοινωνική πλευρά) μείωση των αποδοχών των εργαζομένων δεν έφερε αποτέλεσμα ερμηνεύεται από το γεγονός ότι τα όποια κοστολογικά οφέλη αντισταθμίστηκαν (ή και υπεραντισταθμίστηκαν) από τις πρόσθετες κρατικές φορολογίες και από τα ανεβασμένα επιτόκια χορηγήσεων. 
Είναι αυτό που υποστηρίζουν πολλοί παράγοντες της βιομηχανίας: «Πήγαν χαμένες οι θυσίες των εργαζομένων»...
Οι θυσίες αυτές όμως συνεχίζονται -και μάλιστα εντείνονται- μέσα στο 2013. Συγκεκριμένα, το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς, το μέσο ωριαίο κόστος εργασίας υποχώρησε 9,5% σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό, όταν η άνοδος στη ζώνη του ευρώ ήταν 1,7% (+3,7% στη Γερμανία).
Για το δεύτερο τρίμηνο, το ωριαίο κόστος συνέχισε να εμφανίζει άνοδο στην ευρωζώνη σε ετήσια βάση (+0,9%), χωρίς η Ελλάδα να έχει ανακοινώσει μέχρι σήμερα το συγκεκριμένο στοιχείο.
Σύμφωνα, πάντως, με τους αναλυτές, το κόστος εργασίας στη χώρα μας θα συνεχίσει να μειώνεται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, κυρίως λόγω των εξής παραγόντων:
α) Νέες κλαδικές συμβάσεις με χαμηλότερες αποδοχές (π.χ. τράπεζες).
β) Νέες επιχειρησιακές συμβάσεις.
γ) Επιπτώσεις από τη λήξη της μετενέργειας που θα φανούν κυρίως στο δεύτερο φετινό εξάμηνο.
δ) Οι νέες προσλήψεις εργαζομένων γίνονται κατά κανόνα έναντι χαμηλότερων αποδοχών των απασχολούμενων που χάνουν την εργασία τους ή συνταξιοδοτούνται.
Σύμφωνα με τους παράγοντες της οικονομίας, αντί η κυβέρνηση να δίνει έμφαση στην ανάπτυξη της παραγωγής και των εξαγωγών, προβαίνει σε υπερφορολόγηση των συγκεκριμένων κλάδων, και μάλιστα όχι τόσο επί των όποιων κερδών, αλλά επί του κόστους παραγωγής.
Επιπρόσθετα, οι ελληνικές κυβερνήσεις (και) των τελευταίων ετών φέρονται να έχουν επιδείξει πολύ φτωχά αποτέλεσμα σε τομείς που θα μπορούσαν να αυξήσουν πολύ περισσότερο την παραγωγικότητα της οικονομίας και μάλιστα χωρίς κοινωνικές παρενέργειες: μείωση της γραφειοκρατίας, περιορισμός της φοροδιαφυγής, εισροή κοινοτικών πόρων, διαρθρωτικές τομές σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας.

Ωριαίο κόστος εργασίας σε ονομαστικούς όρους στη ζώνη ευρώ και σε επιλεγμένες οικονομίες (% ετήσιας μεταβολής)
Χώρα	Q2 2013	Q1 2013	Q4 2012	Q3 2012
Ζώνη του ευρώ	0,9	1,7	1,6	1,9
Γερμανία	1,8	3,7	3	3
Γαλλία	0,5	0,1	1,9	2,4
Ιταλία	0,6	2,5	1,2	1,9
Ελλάδα	n.a.	-9,5	-5,1	-13,3
Ισπανία	-0,3	0,9	-3,4	0,6
Ιρλανδία	0,6	0,8	1,3	1,6
Πορτογαλία	0,3	-1,9	-8,1	-9,6
Ηνωμένο Βασίλειο	0,9	1,8	0,2	0,9
Πηγή: Eurostat, Alpha Bank